Hikikomori Nedir?
Hikikomori adı literatürde ilk kez 1990’lı yıllarda geçen ve köken olarak “hiku” (geri çekmek) ve “komoru” (izole etmek) kelimelerinden geldiği düşünülen “Hikikomori” terimi psikotik bir tablo olmadan en az 6 ay süren, kişinin okul/iş gibi toplumsal faaliyetlere katılmadığı ve sorumluluklarını yerine getiremediği ‘akut sosyal içe çekilme’ olarak tanımlanmıştır. 2000’li yıllarda Japon orta ve üst sınıf ailelere mensup gençlerde, modernleşme ve gelişen teknoloji ile birlikte Japon kültürüne özel bir fenomen olduğu düşünülen bu durumun, sonraları Fransa, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Umman, İspanya ve Hong Kong gibi farklı ülkelerde de görüldüğü anlaşılmıştır.
Hikikomori ne sıklıkta görülmektedir?
Hikikomorinin toplum temelli çalışmaları oldukça az olmakla birlikte yaşam boyu prevalansının yaklaşık %1-2 olduğu, özellikle genç erkek popülasyonunda daha sık rastlanıldığı ve kişilerin mental yakınmaları nedeniyle psikiyatri merkezlerine ilk kez başvurmalarına kadar geçen sürenin 1 ila 10 sene arasında olduğu tahmin edilmektedir. Japon hükümeti tarafından 2016 senesinde hazırlanan raporda Japonya’da 15-39 yaş aralığında yaklaşık 541.000 kişinin Hikikomori tablosunu yaşadığı belirlenmiştir.
Hikomorinin sebebi nedir?
Hikikomorinin etiyolojisi tam olarak anlaşılamamakla birlikte, genellikle sorunlu aile içi dinamikler ve yoğun psikososyal stresörlerle birlikte görüldüğü, kişilerin yoğun yalnızlık hissi yaşadığı ve sosyal çevre desteklerinin az olduğu bildirilmiştir . Yapılan çalışmalarda kültürümüze benzer şekilde Japon kültüründeki aile yapısında baba figürünün yokluğunun ve anneye olan aşırı bağlılığın erken yaşlardan itibaren yetersiz kişilerarası ilişki becerilerine neden olabileceği, yine Japon kültüründe yer alan “Amae” (çocuğun ailesine olan bağımlı davranışları) ve “Seken” (toplum tarafından yargılanma) gibi fenomenlerin sonucunda Hikikomori tablosunun ortaya çıkmasına neden olabileceği düşünülmüştür. Araştırmalarda primer olarak veya kaçıngan kişilik, sosyal kaygı bozukluğu, majör depresyon, otizm spektrum bozukluğu ve şizofreninin prodomal dönemi gibi psikiyatrik hastalıklara sekonder olarak görülebilecek olan bu durumun değerlendirilmesi, hastanın var olan psikopatolojisine yönelik yaklaşımda çok önemli bir yer tutmaktadır .
Hikikomori tanısı nasıl konur?
Hikikomorinin tanı kriterlerinin belirlenmemesi ve tedavisine yönelik belirli bir kılavuz olmaması, kişilerde yüksek oranda okula devam sorunu ve işgücü kaybı yaratması nedeniyle uluslararası alanda ne derece önemli bir sağlık sorunu olduğunun anlaşılmasının önünde bir engeldir. Tanı kriterlerini belirleme amacıyla yapılan çalışmalar devam etmekle birlikte, bu durumun şiddetinin evden veya odadan çıkma sürelerine göre hafif, orta ve ciddi olarak derecelendirilmesi gerektiği de araştırmalarda belirtilmiştir.
Hikikomoriyi nasıl değerlendirebiliriz?
Hikikomorinin değerlendirilmesi amacıyla Teo ve arkadaşları tarafından 2018 yılında “25‐item Hikikomori Questionnaire” geliştirilmiştir . Ölçek sosyalizasyon, izolasyon ve sosyal destek olmak üzere üç faktörde değerlendirilmekte olup, Hikikomori tablosunun sosyal izolasyon, sosyal temastan kaçınma, topluma yabancılaşma ve marjinalleşme gibi özelliklerinin uzun süreli gözlemi sonrası geliştirilmiştir. Aynı zamanda ölçek sadece davranışları değil duygusal ve bilişsel özellikleri de sorgulamaktadır. Hikikomori Sosyal İzolasyon Ölçeği’nin Türkçe versiyonuna ulaşmak için tıklayınız.
Hikikomorinin tedavisi var mıdır?
Araştırmacılar, Hikikomori yaşayan kişilere bireysel destek sağlama, grup terapileri, aile bilgilendirme oturumları ve sosyal-mesleki destek sağlama gibi çeşitli alanlarda terapötik nitelikte müdaheleler sağlamayı planlamış hatta bu konu üzerinde çalışılması amacıyla hastanelerde araştırma merkezi kurulmasını desteklemiştir.
Hikikomori bir psikiyatrik durum olarak tedavisi mümkündür. Bunun için psikoterapi (uygulanabilecek psikoterapi yöntemleri için tıklayınız) ve psikotrop ilaçlardan (uygulanabilecek ilaç tedavileri için tıklayınız) faydanılması mümkündür. Fakat yeni tanımlanan bir durum olması nedeniyle tecrübeli bir klinisyen tarafından değerlendirmenin yapılması faydalı olacaktır.
Kaynaklar
- Furlong A. The Japanese hikikomori phenomenon: acute social withdrawal among young people. The sociological review. 2008; 56: 309-25.
- Kato TA, Kanba S and Teo AR. Hikikomori: experience in Japan and international relevance. World Psychiatry. 2018; 17: 105.
- Kato TA, Kanba S and Teo AR. Hikikomori: Multidimensional understanding, assessment, and future international perspectives. Psychiatry and clinical neurosciences. 2019; 73: 427-40.
- Koyama A, Miyake Y, Kawakami N, et al. Lifetime prevalence, psychiatric comorbidity and demographic correlates of “hikikomori” in a community population in Japan. Psychiatry research. 2010; 176: 69-74.
- Teo AR, Fetters MD, Stufflebam K, et al. Identification of the hikikomori syndrome of social withdrawal: psychosocial features and treatment preferences in four countries. International Journal of Social Psychiatry. 2015; 61: 64-72.