Borderline Kişilik Bozukluğu ile Yaşamak: Anlamak ve Başa Çıkmak
Borderline kişilik bozukluğu (BKB), sadece tanı alan bireyin değil, onunla yakın ilişkide olanların da yaşamını derinden etkileyen bir kişilik örüntüsüdür. İlişkilerde yoğun duygular, ani değişimler, öfke patlamaları, terk edilme korkusu ve kendine zarar verme davranışları gibi semptomlarla karşı karşıya kalan yakınlar, sıklıkla çaresizlik, tükenmişlik ve kafa karışıklığı yaşayabilir.
Bir psikiyatri uzmanı olarak, borderline kişilik yapısıyla yaşamanın ilişkilerde nasıl karmaşık ve yorucu döngülere yol açtığını sıkça gözlemliyorum. Ancak bu döngüler, farkındalık ve doğru yaklaşım sayesinde yönetilebilir hale gelebilir.
Bu yazıda, borderline bireylerle sağlıklı sınırlar kurma, duygusal olarak tükenmeden destek olma ve kendinizi koruma yollarını detaylı şekilde ele alacağız.
Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir?
Borderline kişilik bozukluğu; yoğun duygusal dalgalanmalar, ani öfke patlamaları, boşluk hissi, kimlik karmaşası ve terk edilme korkusuyla karakterize bir kişilik yapılanmasıdır. Bu bozukluğa sahip bireyler:
-
En yakın oldukları kişilere karşı hem büyük bir sevgi hem de ani öfke duyabilir
-
Terk edilmekten aşırı korkarlar; gerçek ya da hayali ayrılıklara aşırı tepkiler verebilirler
-
Duygularını ve davranışlarını kontrol etmekte zorlanırlar
-
İlişkilerde “seni çok seviyorum”dan “senden nefret ediyorum”a hızla geçebilirler
-
Sıklıkla boşluk, anlamsızlık ve kendine zarar verme eğilimleri yaşayabilirler
Bu belirtiler hem bireyin hem de yakın çevresinin hayatını zorlaştırabilir. Partnerler, ebeveynler, çocuklar veya arkadaşlar; ilişki içinde kendilerini sürekli diken üstünde hissedebilir.
Borderline Kişilik Bozukluğu Olan Biriyle Yaşamanın Psikolojik Etkileri
Borderline bireylerle uzun süreli ilişkiler, özellikle duygusal olarak istikrarsız dönemlerde aşağıdaki etkilere yol açabilir:
-
Sürekli olarak suçlu ya da yetersiz hissetmek
-
Ne yaparsanız yapın yetmiyormuş gibi hissetmek
-
İlişkinin tüm yükünü üstlenmek
-
Kendine zarar davranışlarına tanıklık etmekten dolayı travmatize olmak
-
Terk edilmekle tehdit edilmek ya da duygusal manipülasyona uğramak
-
Tükenmişlik sendromu yaşamak
-
“Kendini kaybetmek” ya da kimliğini sorgulamak
Yakınlar, çoğu zaman sevgi ile öfke, yardım etme arzusu ile uzaklaşma ihtiyacı arasında kalabilir. Bu karmaşa içinde hem ilişki hem de bireysel ruh sağlığı zarar görebilir.
Borderline Bireylerle Başa Çıkma Yolları
BKB olan bir bireyle yaşarken, onların duygusal dalgalanmalarına kapılmadan destek olabilmek için bazı temel başa çıkma stratejileri geliştirmek önemlidir:
1. Davranışa Odaklanın, Kişiliğe Değil
Borderline bireylerin öfke nöbetleri ya da manipülatif davranışları, onları “kötü biri” yapmaz. Bu davranışların altında terk edilme korkusu, değersizlik hissi ve geçmiş travmalar vardır. Kişiliği yargılamak yerine davranışın altında yatan ihtiyacı anlamaya çalışın.
2. Sağlıklı Sınırlar Belirleyin
Ne kadar severseniz sevin, kendi duygusal ve fiziksel sınırlarınızı korumak zorundasınız. Nerede “hayır” demeniz gerektiğini bilin ve bu sınırları net bir şekilde ifade edin.
3. Duygusal Tepkilere Karşı Sakin Kalın
Borderline bireyler ani duygusal tepkiler verebilir. Sizi kışkırtan sözler karşısında duygusal olarak tepkisel olmak yerine, durumu tarafsız biçimde ele almaya çalışın.
4. Terk Etmekle Tehdit Edilmeye Karşı Hazırlıklı Olun
Bu tehditler çoğu zaman kaygı ve korkuya dayanır. Bu durumda panik yapmak yerine, yapıcı ve sakin kalmak önemlidir.
5. Yardımcı Olmaya Çalışırken Kendinizi Tüketmeyin
Siz de duygusal olarak tükenebilirsiniz. Bu nedenle kendi ihtiyaçlarınızı da önemseyin. Gerekirse terapi desteği alın.
6. Profesyonel Destek Almaya Teşvik Edin
BKB tedavi edilebilir bir bozukluktur. Terapötik destek, kişinin kendini daha iyi anlamasına ve ilişki biçimini düzenlemesine yardımcı olur. Bireyi terapiye yönlendirmek, hem onun hem de sizin iyiliğiniz için önemlidir.
Sizin Ruh Sağlığınız da Önemli
Bir başkasını anlamaya ve desteklemeye çalışırken, kendi ruhsal ihtiyaçlarınızı göz ardı etmek kolaydır. Ancak unutmayın: yardımcı olabilmenin ilk adımı, kendi güvende ve dengede olmanızdır.
Bu nedenle:
-
Kendinize zaman ayırın
-
Duygularınızı bastırmayın, tanımlayın
-
Destek gruplarına ya da terapiste başvurun
-
Yaşadığınız ilişki biçimini objektif bir gözle değerlendirin
-
“Ben neredeyim?” sorusunu düzenli olarak kendinize sorun