Psikoterapi Nedir? Kimler Uygular? Hangi Türleri Vardır?
Psikoterapi, bireyin duygu, düşünce ve davranışlarını anlamasına, yaşamındaki zorluklarla başa çıkmasına ve psikolojik iyilik halini artırmasına yardımcı olan bilimsel temelli bir tedavi yöntemidir. Psikoterapi, yalnızca bir konuşma süreci değil, kişinin iç dünyasını anlamasını sağlayan, değişimi hedefleyen bir iyileşme yolculuğudur.
Psikoterapide Ne Olur?
Psikoterapi sürecinde kişi; güvenli, yargısız ve gizliliğe dayalı bir ortamda duygularını ifade eder, geçmiş yaşantılarını ele alır ve şu anki sorunlarını anlamlandırmaya çalışır. Psikiyatrist veya terapist, kişinin kendini tanımasına, zorlayıcı düşünce kalıplarını fark etmesine ve daha işlevsel davranış biçimleri geliştirmesine destek olur.
Her seans yaklaşık 45-60 dakika sürer ve süreç kişinin ihtiyacına göre haftalık, iki haftalık ya da daha farklı aralıklarla planlanabilir. Seanslar bireysel, çift, aile veya grup formatında yürütülebilir.
Kaç Çeşit Psikoterapi Vardır?
Psikoterapi, farklı kuramsal yaklaşımlara göre çeşitlenmiştir. Her yaklaşımın kendine özgü yöntemleri ve hedefleri vardır. En sık kullanılan terapi türleri şunlardır:
-
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Düşünce, duygu ve davranış döngüsünü ele alır. Depresyon, anksiyete ve OKB gibi birçok bozuklukta etkilidir.
-
Psikodinamik Terapi: Kişinin bilinçdışı süreçlerini ve geçmiş yaşantıların bugünkü etkilerini anlamaya yöneliktir.
-
EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme): Travma sonrası stres bozukluğu ve duygusal travmalar için etkilidir.
-
Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT): Zorlayıcı duygularla başa çıkma, değerler doğrultusunda yaşam kurma üzerine çalışır.
-
Metakognitif Terapi, Cinsel Terapi, Şema Terapi, Mindfulness Temelli Terapi, Aile Terapisi gibi diğer pek çok yaklaşım, bireyin ihtiyacına göre seçilir.
Kimler Psikoterapi Uygulayabilir?
Psikoterapi yalnızca bu alanda uzmanlaşmış, yetkin ve eğitimli ruh sağlığı profesyonelleri tarafından uygulanmalıdır. Bunlar:
-
Psikiyatristler: Tıp eğitimi almış, psikiyatri ihtisası yapmış ve psikoterapi eğitimi bulunan hekimlerdir. Hem psikoterapi uygulayabilir hem de gerekirse ilaç tedavisi düzenleyebilirler.
-
Klinik Psikologlar: Psikoloji lisansının ardından klinik psikoloji yüksek lisansı yapmış uzmanlardır. Psikoterapi eğitimi alarak bu hizmeti sunabilirler.
-
Psikoterapi Eğitimi Olan Diğer Sağlık Profesyonelleri: Sosyal hizmet uzmanı ya da psikolojik danışman olup psikoterapi eğitimini tamamlamış bazı profesyoneller de etik sınırlar içinde terapi sunabilir.
Ancak kişinin sağlığını ilgilendiren bu süreç, yalnızca bilimsel temelli, gözetim altında, yetkili uzmanlar tarafından yürütülmelidir. İnternetteki kişisel deneyim aktarımları ya da terapiye benzeyen “konuşma seansları” bu kapsamda değerlendirilmez.
Psikoterapiye Başlamak İçin Ne Zaman Uygundur?
Kendinizi tükenmiş, kaygılı, öfkeli, çaresiz ya da motivasyonsuz hissediyorsanız; ilişkilerinizde sürekli tekrar eden sorunlar yaşıyorsanız; geçmiş travmalarla baş edemiyor ya da yaşamınızda anlam kaybı yaşıyorsanız psikoterapiye başlamak için doğru zamandasınız.
Unutmayın: Psikoterapi yalnızca hastalık tedavisi değildir; daha iyi bir yaşam kalitesi ve ruhsal güçlenme için de güçlü bir adımdır.